“Hukukçu” olma yolculuğunda ön hazırlık niteliğindeki (ilk) okumaları içerecek bir liste yapmam istenseydi...

Bu tip bir listenin içeriğine ilişkin görüşlerim ilk dönemlerde farklı olabilirdi. Şu anda bütünsel bir değerlendirme yaptığımda, hukuk bilgisini yöntemli olarak uygulamanın önemini vurgulayan ve ele alan eser, değerlendirme ile önerilerden oluşan bir listenin büyük yarar sağlayacağını hiç tereddüt etmeden söyleyebilirim.

HUKUKİ DÜŞÜNME YETİSİ “HUKUKÇU”YU “DİĞERLERİ”NDEN AYIRIR

Teorik hukuk bilgisini yöntemli olarak uygulamayı öğrenebilmiş bir hukukçu, Prof. Dr. Ernest. E. Hirş’in vurguladığı üzere, önüne gelen somut olayı yöntem bakımından isabetli şekilde analiz ederek çözümleyebilen hukukçudur. “Hukuki düşünme yetisi” olarak da ifade edilen bu yeti, “ hukukçu”yu “diğerleri”nden ayırır; hukuk fakültesinin ilk yılından başlamak üzere hem lisans ve lisansüstü hukuk eğitiminin hem de hukuk uygulamasının özünü teşkil eder.

Hukukçu adayı, bu yetiyi kazanma yolundaki ilk (fiili) adımlarını teorik hukuk derslerinin vazgeçilmez tamamlayıcısı olan pratik çalışmalarda atar. Pratik çalışmalardaki mesele çözümleri ve karar incelemeleri, hukukçu adayının hukuk uygulaması ile ilişkisini tesis eden çok önemli hazırlık faaliyetleridir. Bunların sadece sınavlara yönelik alıştırmalar olarak algılanmaları, fotokopicilerden alınabilecek “soru-cevap dosyaları”na indirgenmeleri, mesleki gelişim sürecinde yapılması muhtemel önemli hatalardandır.

Öğrenilen hukuki bilgilerin pratik çalışmalar ile (olması gerektiği tarzda) desteklenebilmesinin sınavlarda başarıyı getirdiği bir gerçektir. Ancak sınav başarıları, yönteme ilişkin çalışmaların sadece ilk aşamadaki yansımalarıdır.

Temel hedef, hukukçu adaylarının,
• hukukun kaynaklarından yararlanma ile hukuki akıl yürütme yöntem ve araçlarını içselleştirmiş,
• “hukuki” olarak düşünebilen ve
• kendini “hukuki” olarak (hem yazılı hem de sözlü olarak) ifade edebilen, yöntemli hukukçular olarak donatılmalarıdır.

Uygulamaya geçtikten sonra her aşamada biriktirilen tecrübeler, öğrenilen mesleki teknik ayrıntılar, hukuki düşünme yeteneğinin giderek geliştirilmesi sürecine katkı yapar. Diğer taraftan, hukuk eğitimine lisansüstü düzeyde devam edenlerin seminerlerde ve takiben tez aşamalarında yürüttükleri bilimsel araştırma ve yazma faaliyetleri ise hem daha da gelişmeyi hem de derinleşmeyi (uzmanlaşmayı) sağlar.

Hukukçunun, karşılaştığı sorunları hukuki düşünme yetisiyle değerlendirme ve hukuki bilgilerini somut olaya/olaylara yöntemli olarak uygulama faaliyetleri, meslek yaşamı boyunca devam eder.

MESLEKİ KÜTÜPHANENİZİ HUKUKTA YÖNTEME İLİŞKİN ESERLERE ÖNCELİK VEREREK OLUŞTURMAYA BAŞLAYINIZ

Bu belirlemeleri göz önünde bulundurarak, hukuk fakültesine kayıt olan çiçeği burnunda her hukuk öğrencisinin daha fakülte sıralarında oturmaya başlamadan, mesleki kütüphanelerini hukukta yönteme ilişkin eserlere öncelik vererek oluşturmaya başlamalarını öneririm. Hukukçu adaylarının zaman kaybetmeksizin yönteme ilişkin eserlerde yer bulan tespit, değerlendirme ve önerileri (amaca uygun şekilde) anlama, yorumlama, içselleştirme yolunda zaman ve çaba harcamaya başlamaları, onları farklı kılacak, uzun vadedeki mesleki gelişimlerine büyük katkı sağlayacaktır.

Kendi listenizi oluşturup genişletirken yardım edebileceği ümidiyle, süreç içinde benim en fazla etkilendiğim, en üst düzeyde yararlandığım ve halen de yararlanmayı sürdürdüğüm eserlerin/eser bölümlerinin bazılarından oluşan bir (ilk) okuma listesiyle önerimi somutlaştırayım. “Okuma listesi” ifadesi yanıltıcı olmasın; boş zamanlarda yapılacak keyfi bir okumayı değil, duayen hocalarımızın yönlendirmeleri eşliğinde bir içselleştirme sürecini kastettiğim sanıyorum gayet açık.

Listemdeki iki esere 23 Nisan 2020 tarihli “Yöntemli Hukukçuluk” başlıklı paylaşımımda da atıf yapmıştım. Bu kapsamdaki eserlerin, aşağıda sıraladıklarımla sınırlı olmadığını da vurgulamak isterim.

1- Prof. Dr. Ernest. E. Hirş, Pratik Hukukta Metod, Yayına Hazırlayan: Selçuk Veziroğlu, Banka ve Ticaret Hukuku Enstitüsü Yayınları, 8. Bası, Ankara, 2018.
2- Prof. Dr. Rona Serozan, Hukukta Yöntem, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2015.
3- Prof. Dr. Yaşar Karayalçın/Doç. Dr. Aynur Yongalık, Hukukda Öğretim-Kaynaklar-Metod (Problem Çözme), Banka ve Ticaret Hukuku Enstitüsü Yayınları, 7. Baskı, Ankara, Kasım 2008.
4- Prof. Dr. Rona Serozan, “Hukukta Yöntem”, Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi, Prof. Dr. Aydın Zevkliler’e Armağan (Özel Sayı), Cilt 8, ss. 2423-2440.
5- Prof. Dr. Kemal Oğuzman/Prof. Dr. Aydın Aybay/Prof. Dr. Suat Sarı, Medeni Hukuk Pratik Çalışmaları, Filiz Kitapevi, 18. Tıpkı Baskı, İstanbul, Kasım 2019. (GİRİŞ BÖLÜMÜ)
6- Prof. Dr. Aydın Zevkliler/Prof. Dr. Ayşe Havutçu/Doç. Dr. Damla Gürpınar/Dr. Öğ. Ü. Hakan Albaş/Dr. Öğ. Ü. Mehmet Beşir Acabey/Dr. Öğ. Ü. İlknur Serdar/Dr. Öğ. Ü. Emre Cumalıoğlu, Zevkliler Medeni Hukuk Pratik Çalışmaları, Turhan Kitapevi, 15. Bası, Ankara, 2019. (GİRİŞ BÖLÜMÜ, PRATİK ÇALIŞMA ve PROBLEM YÖNTEMİNE İLİŞKİN ÖNERİLER BÖLÜMÜ)

Hukuki düşünme yetisine sahip bir hukukçu olabilmeyi, mesleki ilerlemenizi gelişmelere paralel olarak sürdürerek, hep de öyle kalabilmeyi amaçlıyorsanız, yukarıdaki kaynakları (ve bu kapsamdaki diğerlerini) mezuniyet sonrasında da, stajınız sürecinde de, mesleki faaliyetlerinizin icrası esnasında da ele alıp, tekrar tekrar değerlendirmenizi öneririm. Bir başka ifadeyle bu liste, hem ilk okunacak, hem de başucu eserleri/önerileri yapılarak her daim okunacaklar listesi!

Duayen hukukçuların yönteme ilişkin tespit ve önerilerini, uygulamanın içinden bakarken daha farklı değerlendirebildiğinizi ve her seferinde daha derin keşifler yaptığınızı göreceksiniz. Sizi, mesleki yöntemleriniz bakımından öz eleştiri yapmaya da sevk edecek bu süreç, daimi gelişiminizin de teminatı olacak.