Hukuk fakültesinden mezun olmaya hazırlandığım dönemde, birçok genç bir hukukçu gibi ben de bir yol ayrımı ile karşılaştım. Kariyerimi kurumsal bir hukuk pratiğine mi (corporate) yönlendirmeliydim yoksa dava avukatlığı (litigation) ağırlıklı bir hukuk pratiği mi geliştirmeliydim?

Bugün uygulamanın içinden baktığımda, bu ayrımın çoğu zaman keskin şekilde görünmediğini ve bu iki pratiğin çoğu durumda birbirini tamamladığını daha iyi anlıyorum. Ayrıca seçeneklerden birinin diğerinden daha iyi olduğu da söylenemez. Ancak, özellikle yolun başındaki hukukçuların bir tercih yapmakla karşı karşıya kaldıkları ve yaptıkları tercihin hukuk kariyerlerinin geleceğini belirlediği de bir gerçek.

Ben kariyerimi, yerli ve yabancı müvekkiller ile çalışabileceğim kurumsal bir hukuk pratiğine yönlendirmeyi tercih ettim. Bu yolda ilerlemekte olan genç bir avukat olarak bu yazımda, önce kurumsal (corporate) hukuk pratiği ile ne kastedildiğini ortaya koymak istiyorum. Sonrasında da kurumsal hukuk pratiğine yönlenmeyi hedefleyenlerin hazırlık sürecini nasıl yönetilebileceklerine ilişkin önerilerimi paylaşacağım.

ULUSLARARASI ÖLÇEKTE KURUMSAL HUKUK PRATİĞİNE GENEL BAKIŞ

Kurumsal hukuk pratiği nedir? Türkiye’de daha ziyade kurumsal ve uluslararası işlerde çalışan bir hukukçu ne gibi işler yapar? Uluslararası ölçekte çalışan kurumsal hukuk büroları hangileridir; bunlar hakkında daha detaylı bilgilere nasıl ulaşabiliriz? Bu sorular, kariyer planlaması yapan hukukçu adaylarının haklı olarak yöneltebileceği sorulardır.

Kurumsal hukuk pratiği, yerli ve yabancı müvekkillere (genellikle ticari şirketlere ve işletmelere) Türkiye’de veya yurtdışında gerçekleştirecekleri –sıklıkla da yabancılık unsuru içeren– çeşitli işlemlerde çeşitli hukuk disiplinlerinden (ticaret hukuku, şirketler hukuku, borçlar hukuku, rekabet hukuku, teminat hukuku, vergi hukuku vb.) oluşan hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmetleri sağlamak olarak özetlenebilir. Her hukuk bürosunun uzmanlık alanı olmakla ve büronun yapısına göre uzmanlık alanlarına giren işler değişkenlik gösterebilmekle beraber, uluslararası ölçekte faaliyet gösteren kurumsal bir hukuk bürosunda ne tarz işler yapıldığını kendi tecrübelerime dayanarak aşağıdaki örneklerle somutlaştırmak istiyorum.

• Yabancı bir şirketin Türkiye’deki bir şirketi devralmak istediği bir örnekle başlayalım. Bu halde, müvekkilinizin devralma kararını vermeden önce Türkiye’deki şirketin risklerini görebilmesi maksadıyla, devralınması hedeflenen şirket üzerinde bir hukuki inceleme çalışması başlatılması, detaylı bir hukuki inceleme (Due Diligence) raporu hazırlanması, müvekkilinizin şirketi devralmaya karar vermesi halinde devralma sözleşmesi hazırlanması ve bu süreçte sözleşmenin karşı taraf ile müzakere edilmesi, şirketin devralma sürecinin kapanışının yapılması gibi işler karşınıza çıkabilir.
• Bir başka örnekte, Türkiye’ye yatırım yapmayı hedefleyen yabancı bir şirketin, bu yatırımı öncesinde Türkiye’deki avantaj ve riskleri tespit edebilmesi için uygulanabilir regülasyonlara dair detaylı bir hukuki görüş hazırlanması ihtiyacı doğabilir.
• Müvekkiliniz olan yerli veya yabancı bir şirketi, tarafı olduğu uluslararası nitelikteki ticari bir uyuşmazlıkta uluslararası tahkim kurallarına göre yurtdışında veya Türkiye’de tahkim yargılamasında temsil etmeniz söz konusu olabilir.
• Müvekkilinizin yurtdışında bir proje finansmanı yapıyor olması halinde, müvekkiliniz için EPC sözleşmesi (mühendislik tedarik ve inşaat sözleşmesi) ve finansal garanti belgeleri hazırlamanız gerekebilir; yatırım sürecinde projenin gerçekleştiği başka ülke hukukunun doğrudan uygulanmasını gerektiren bir durumun ortaya çıkması halinde de o ülkedeki hukuk büroları ile dirsek temasında çalışarak müvekkilinizin asiste edilmesi gibi çok aşamalı projeler yürütülmesi gündeme gelebilir.

Kurumsal hukuk pratiği çerçevesindeki işler, daha önce de belirttiğim gibi, her hukuk bürosunun uzmanlık alanı ve yaptığı işlerin ölçeğine göre değişebilmekte ve çok farklı şekillerde ortaya çıkabilmektedir. Ancak, paylaştığım örneklerde de görüldüğü üzere, denklemin büyük bir kısmında (gerek karşı tarafta gerekse müvekkil tarafında) yabancı ticari şirketler ve işletmelerle çalışılarak hukuki hizmet sağlanması söz konusudur. Bu, aşağıda özel olarak değineceğim üzere mesleki faaliyetlerin yabancı dilde (İngilizce) yürütülmesi gereğini gündeme getirmektedir. Kurumsal hukuk pratiğinde müvekkillerin herhangi bir yargılama sürecinde temsil edilmesi de mümkün olabilmekle birlikte; şirketlerin potansiyel hukuki sorunlardan kaçınmasına yardımcı olmak amacıyla ilgili mevzuata uyum konularında danışmanlık hizmeti verilmesi, çeşitli tipik ve atipik sözleşmelerin hazırlanması ve/veya incelenmesi ile birleşme/devralma işlemlerinin yürütülmesi gibi mesleki faaliyetler kurumsal hukuk pratiğindeki temel işler olarak sayılabilir.

Hem Türkiye’de hem de dünyanın çeşitli ülkelerinde ağırlıklı olarak uluslararası ölçekte çalışan kurumsal hukuk bürolarının uluslararası platformda tanıtılması ve bunların sektör bazlı kendi içlerinde sıralanması (rankings) amaçlarını yerine getirmek üzere çeşitli organizasyonlar bulunmaktadır. (Örnek bazı organizasyonlar arasında Legal 500, Chambers and Partners ve IFLR1000 sayılabilir- https://www.legal500.com/c/turkey/ https://chambers.com/ https://www.iflr1000.com/).

Ulusal ve uluslararası boyutta itibar tesis etmek ve iş geliştirmek hedefleriyle kurumsal hukuk büroları bahse konu organizasyonlara kaydolmakta ve zaman içerisinde sıralamalarını da geliştirmeyi amaçlamaktadır. Hukuk bürolarının da kendilerini güncel tutmayı önceliklendirdiği bu platformlar, mesleğe yeni başlayan genç hukukçular için bir referans niteliği teşkil edebilir. Bu platformlar vasıtasıyla, Türkiye’deki büyük, orta ve küçük ölçekteki kurumsal hukuk bürolarını araştırabilir ve ayrıca bu ofislerin kendi internet siteleri gibi kaynakları da inceleyerek araştırmalarınıza başlayabilirsiniz. Yine uzmanlaşma alanına göre arama yaparak, spesifik bir hukuk pratiğinde sıralamaları da takip edebilirsiniz.

KURUMSAL HUKUK PRATİĞİNE NASIL HAZIRLANABİLİRSİNİZ?

Kurumsal hukuk pratiğinden yana tercihte bulunacak genç hukukçuların kendilerini bu dünyaya nasıl hazırlayabileceklerine gelince. Hazırlık sürecinde yapılabilecekler sınırlı sayıda olmamakla beraber, kendi tecrübelerime dayanarak en önemli gördüğüm hususlardaki önerilerimi aşağıda paylaşacağım. Ancak bundan önce, özellikle ticaret hukuku, şirketler hukuku, borçlar hukuku, teminat hukuku, rekabet hukuku, milletlerarası özel hukuk gibi alanlardaki teorik bilgi birikiminizi ve alt yapınızı son derece sağlam şekilde oluşturmanız gerektiğini de belirtmek istiyorum.

• Yabancı Dil Yeterliliğinizi Üst Düzeyde Geliştirin

Kurumsal hukuk pratiği kapsamının ele alındığı yukarıdaki başlık altında da belirttiğim gibi, yapılan işlemlerin bir noktasında çoğu zaman yabancı gerçek veya tüzel kişi taraflar bulunmaktadır. Türk bir şirketi temsil etseniz dahi, işlemin bir tarafında yabancı bir gerçek kişi veya tüzel kişi olması halinde, hukuki hizmetin yabancı dilde verilmesi ihtiyacı doğmaktadır. Günümüzde iş dünyasının ortak iletişim dilinin İngilizce olduğu dikkate alındığında, kurumsal hukuk dünyasına adım atmayı planlayan genç hukukçu arkadaşların mutlaka üst düzeyde İngilizce bilmesi ve bunu mesleki olarak kullanabilecek yetkinlikte olması gerekmektedir. Uluslararası ölçekte çalışan çoğu kurumsal hukuk bürosu, işe alımlarda temel bir kriter olarak başvurucuların İngilizce yetkinliğini ortaya koyan dil yeterlilik belgeleri (TOEFL, IELTS gibi) talep etmektedir. Dolayısıyla İngilizce yeterliliğinizi geliştirmenizin yanı sıra bunu kanıtlamak bakımından söz konusu belgeleri edinmenizin de yararlı olacağı kanaatindeyim.

Öte yandan İngilizce dilinde hukuki kavramlara da yatkın olmak önemlidir. Bu aşinalığı oluşturmak adına, kurumsal hukuk bürolarının güncel hukuki meselelere ilişkin yayınlarını takip etmeniz faydalı olacaktır. Bu makaleleri hem hukuk bürolarının kendi internet siteleri hem de bu yazıların paylaşıldığı üçüncü taraf platformlar üzerinden takip edebilirsiniz. (Örnek makale paylaşım platformları arasında Mondaq ve Lexology sayılabilecektir (https://www.mondaq.com/   https://www.lexology.com/)

• Karşılaştırmalı Hukuki Değerlendirme Yapabilmenin Önemini Kavrayın ve Mesleki Alt Yapınızı Güçlendirin

Kurumsal hukuk pratiğinde, özellikle müvekkilinizin yabancı bir gerçek/tüzel kişi olduğu senaryoda, global hukuk uygulamaları ile yerel hukuk düzenini bir arada değerlendirerek hukuki görüş verebilmek oldukça önem arz etmektedir. Özellikle bazı hukuk alanlarında yerel düzenlemeler ve uygulamalar, uluslararası düzenlemelere dayanmakta, ancak kendi içlerinde bazı farklılıkları da içermektedir. Böyle hallerde, yerel düzenlemelerde hukuki bir görüş vermeden önce mehaz düzenlemeleri de anlamak, somut olayda global hukuki uygulamalar ile yerel hukukun farklarına değinerek bir görüş vermek gerekebilmektedir.

Örnek olarak, Türkiye’de şirket kurarak yatırım yapan Avrupa Birliği merkezli bir şirketin müvekkiliniz olduğunu düşünelim. Bahse konu şirketin baş hukuk müşaviri, Türkiye’deki şirketin “veri sorumlusu” sıfatıyla Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) tahtında tabi olacağı düzenlemelerin, Avrupa Birliği’ndeki Genel Veri Koruma Tüzüğü’ndeki (GDPR) düzenlemeler ile aynı olup olmayacağını öğrenmek isteyebilir. Bu halde kişisel verilerin korunması hukuku alanında görüş verebilmeniz için, Türkiye’de bu alanda yapılan kanun çalışmalarında Avrupa Birliği hukukunun mehaz olarak alındığını bilmeniz gerekecektir. Yine KVKK ile GDPR’ın benzer birçok düzenlemeyi içermekle birlikte, kendi içerisinde farklılaşan önemli hükümlere sahip olduklarını bilmeniz de önem arz edecektir. Görüldüğü üzere, Türkiye’de kişisel verilerin korunması alanında çalışan bir hukukçunun, yabancı müvekkillerine hizmet verirken Avrupa Birliği düzenlemelerine hâkim olması, hatta kimi durumlarda Avrupa Birliği veri koruma otoritelerinin kararlarına başvurarak hukuki görüş verebilecek aşinalığının bulunması da önem arz etmektedir. Kişisel verilerin korunması alanı global ve yerel hukuk sentezinin gerekliliği için sadece bir örnektir. Bu ve benzeri birçok farklı alanda, özellikle uluslararası işlerde çalışan hukukçuların benzer bir sentezi yapabilmesi hem bir gereklilik hem de sizi diğerlerinden ayırabilecek önemli bir katma değer teşkil etmektedir.

Bu tarz karşılaştırmalı hukuki değerlendirmeler yapabilmeye uygun mesleki alt yapı oluşturmanız gerektiğinin farkına ne kadar erken varırsanız o kadar avantajlı olursunuz. Bu anlamda gelişmek için özellikle hocalarınızdan destek almanızı, okumalar ve araştırma-yazma çalışmaları yapmanızı tavsiye ediyorum.

• Ulusal ve Uluslararası Düzeyde Mesleki Ağınızı Oluşturmak için Gerekli Adımları Atın (Networking- Ağ Oluşturma)

Kurumsal hukuk dünyasının rekabetçi bir yapıya bürünmesi sebebiyle, uluslararası ölçekte çalışan hukuk büroları ve hukukçular için ulusal ve uluslararası networking (profesyonel ağ oluşturma) oldukça önemli bir hale gelmiştir. Bunun kurumsal hukuk büroları bakımından tezahürü, ulusal ve uluslararası networking ile yerli ve yabancı müvekkiller nezdinde daha bilinir olma ve bunun sonucunda daha çok iş geliştirme şeklindedir. Hukukçular için ise networking, hukuk dünyasında bilinirlik kazanma, referans imkânı yaratma ve başka hukukçuların mesleki tecrübelerinden faydalanma vb. bakımlardan önem arz etmektedir. Genç bir hukukçu olarak ulusal ve uluslararası networking yöntemleri, aslında tamamen sizin yaratıcılığınıza ve girişkenliğinize bağlı olarak değişebilmektedir. Bilgi akışının bu kadar hızlı olduğu günümüzde networking için çevrimiçi platformların kullanımı son derece etkili olabilmektedir. Bu platformların başında profesyonel bir ağ olan LinkedIn gelmektedir. Dünyanın her yerinden farklı sektörlerde çalışan profesyonelleri, işverenleri, çalışanları bünyesinde toplayan ve profesyonellere odaklanan bir sosyal ağ olarak LinkedIn, oldukça etkili bir networking aracıdır. Uluslararası ölçekte çalışan yerli ve yabancı kurumsal hukuk bürolarını ve bu bürolarda çalışan hukukçuları bu platform aracılığıyla takip edebilir, güncel hukuki konularda yazılar paylaşarak LinkedIn’ı aktif bir şekilde kullanabilir ve böylece geliştirdiğiniz ağınız ile mesleki iletişim ve etkileşimde kalabilirsiniz.

Networking araçlarından bir diğeri ise, hukuk büroları veya üniversiteler nezdinde düzenlenen etkinliklerdir. Hukuk büroları ve üniversiteler belli hukuki konularda çeşitli etkinliklere ev sahipliği yapmaktadır. Bunlar fiziki etkinlikler şeklinde olabildiği gibi çevrimiçi seminerler (webinar) şeklinde de gerçekleştirilebilmektedir. Genç bir hukukçu olarak gerek fiziki gerek çevrimiçi şekilde düzenlenen bu etkinliklere katılabilir hem kendinizi geliştirirken hem de başka hukukçularla tanışarak onların mesleki tecrübelerinden faydalanabilirsiniz.

Öte yandan henüz üniversiteden mezun olmamış bir hukukçu iseniz uluslararası farazi dava yarışmalarına (moot court) katılmanızı da öneririm. Bu yarışmalar farklı alanlardaki uluslararası hukuk pratiğini deneyimlemek adına güzel birer fırsat olmakla beraber, farazi dava yarışması takımlarına sponsor olan ve/veya mentorluk desteği sağlayan büroların hukukçularıyla tanışma ve onlarla çalışma fırsatı anlamına da gelebilmektedir.

Son olarak, en iyi networking yönteminin bağlantı kurmak istediğiniz insanlarla birlikte çalışmak olduğunu söyleyebilirim. Bunun için de öğrencilik yıllarında yaz tatillerinde kurumsal hukuk bürolarının açtıkları yaz stajyerliği pozisyonlarına başvurabilir, gelecekte birlikte çalışmayı hedeflediğiniz bürolarda doğrudan çalışma tecrübesi elde edebilirsiniz.

TERCİHİNİZ HANGİ YÖNDE OLURSA OLSUN
MESLEKİ GELİŞMENİZİN SÜREKLİLİĞİNİ SAĞLAYACAK OLAN SİZSİNİZ

İster ulusal isterse uluslararası işler yapan bir büroda ya da bir şirketin in-house departmanında çalışın; mesleki kariyerinizi güzel ve kıymetli hale getirecek şeyin sizde saklı olduğunu, mekân ve kişilerden tamamen bağımsız olduğunu hatırlatmak isterim. Mesleki olarak kendinizi sürekli geliştirmeniz gerektiğinin bilinciyle, yaptığınız her işi azimle ve hakkını vererek yapmanızı, öğrenme hevesinizi hep diri tutmanızı, sorumluluk ve inisiyatif almanızı ve hiçbir işten ve zorluktan kaçmadan çalışmanızı gönülden tavsiye ederim.

Meslek hayatınızda başarılar dilerim!