Hukuk sınavlarında nasıl yazmaları gerektiği hukuk öğrencilerinin en sık sordukları soruların başında gelir. Hukuki akıl yürütme ve sonuçlarını ortaya koyma adımlarını ele aldığım 1 Mayıs 2021 tarihli paylaşımda, hukuki bir sorunu ele alıp değerlendirdiğiniz her durum ve süreçte SORUN ➨ KURAL ➨ UYGULAMA ➨ SONUÇ yöntemini kullanmanızı tavsiye etmiştim. Bu yöntemsel tavsiyemin hukuk sınavlarında nasıl yazılması gerektiği sorusuna da cevap teşkil ettiği şüphesiz.

TAVSİYE EDİLEN YÖNTEMLER SOYUT MU KALIYOR?

Ancak, gelişme sürecinde kendisi ile baş başa kalan genç hukukçulara tavsiye edilen yöntemlerin soyut kalabildiğini de biliyorum. İyi ve kötü yazma örnekleri üzerinde bir mentor eşliğinde sistemli çalışma şansı bulamayan, kendi yazdıkları hakkında da somut geri bildirim alamayan bir hukuk öğrencisinin sınavlarda yazmak da dahil hukuki yazmada gelişmesi hiç kolay değil!

Hukuki yazmada bu tarz güçlükler yaşıyor, önerilen yöntemleri başarıyla uygulayamadığınızı ve sınavlar bakımından bir kısır döngüye girdiğinizi düşünüyorsanız, hazırlık/çalışma faaliyetlerinize ilişkin bakış açınızı değiştirmenizi öneriyorum.

BAKIŞ AÇINIZI DEĞİŞTİRİN

Salt yazma işine, üslubunuza, ders çalışma yöntemlerinize ya da zaman yönetimine odaklanmayı bırakın. Bir hukuk öğrencisi olarak öğrenme sürecinize odaklanın. Bu süreçteki bilişsel alan hedeflerinizi basitten karmaşığa doğru ve basamaklar birbirinin ön koşulu olacak şekilde sınıflandırarak işe başlayın. Kendinizi ve gelişiminizi öncelikle bu çerçevede değerlendirin. Nasıl mı?

İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinde İngilizce seçimlik dersler vermeye başladığımda önümde bir örnek yoktu. Sıfırdan oluşturduğum ders programlarımı yıllar içinde öğrencilerin yaşadıkları güçlükleri de göz önünde bulundurarak yeniledim. Özellikle hukuki yazmada zorlanan öğrencilere nasıl yardım edebileceğimi araştırdığım bir dönemde ABD’deki hukuk fakültelerinde Legal Research and Writing programları yapılandıran ve yürüten eski bir dostum beni BLOOM’UN (YENİLENMİŞ) TAKSONOMİSİ (BLOOM’S TAXONOMY-REVISED) ile tanıştırdı. Ben de öğrencilerimi…

Bu taksonomiden yararlanarak öncelikle kendi öğrenme süreçlerine odaklanan öğrencilerimin sadece sınavlarda değil takip eden her aşamada hukuki yazmada karşılaştıkları engelleri çok daha kolay aştıklarını bizzat gözlemledim. Öğrencileri yazma becerilerinden önce düşünme becerilerine odaklanmaya teşvik etmek yazma işinde çok çok başarılı sonuçlar verdi. Yazmaya odaklanmadan önce süreci yönetmelerinde kendilerine yardımcı olacak stratejilerle tanışan genç hukukçular hem sınavlarda hem de mesleğe başladıktan sonra fark yarattılar.

BLOOM’UN (YENİLENMİŞ) TAKSONOMİSİ İLE TANIŞIN

BLOOM’UN TAKSONOMİSİ, Benjamin Bloom ve çalışma arkadaşları tarafından eğitim kazanımlarının sınıflandırılması amacıyla ellili yıllarda ortaya konulmuş olan piramit şeklindeki bir taksonomi. Ancak zaman içinde her alanda gerçekleşen değişiklik ve yenilikler kaçınılmaz olarak eğitim kavramını da etkilediğinden bu taksonominin de revize edilmesi ihtiyacı doğmuş. Aşağıda, BLOOM’UN TAKSONOMİSİ’nin Anderson ve Krathwohl tarafından yenilenmiş halini bulacaksınız. Türkçe tercümesini de sizler için ben ekledim.

KAYNAK: Armstrong, P. (2010). Bloom’s Taxonomy. Vanderbilt University Center for Teaching. Retrieved [January 23, 2023] from https://cft.vanderbilt.edu/guides-sub-pages/blooms-taxonomy/. 

BLOOM’UN (YENİLENMİŞ) TAKSONOMİSİ

YAZMA BECERİLERİNDEN ÖNCE DÜŞÜNME BECERİLERİNE ODAKLANIN

Hangi konulara çalışıyor, hangi konularda yazmaya hazırlanıyorsanız, BLOOM’UN (YENİLENMİŞ) TAKSONOMİSİ’nin her bir kademesi için o konu bağlamında kendinize aşağıdaki soruları sorarak öğrenme sürecinizi değerlendirin.

Her bir kademenin ana başlığının yanındaki kutucukta listelenmiş olan filleri ise o kademeyi teşkil eden kavramın eş anlamlıları, bir başka ifadeyle ilgili kavram bağlamında değerlendirmeniz gereken yansımalar olarak ele alın, üzerlerinde düşünün. Falanca konuda şunu da (listelenmiş her bir fiili) yapabiliyor muyum? diye kendinizi sorgulayın.

YAZARKEN  TAM OLARAK NE YAPMANIZ GEREKTİĞİNİ
DÜŞÜNME SÜRECİNİZE ODAKLANARAK  DEĞERLENDİRİN

Gördüğünüz üzere hangi alana/konuya odaklanırsanız odaklanın o alan/konudaki bilgiyi HATIRLAMA öğrenme sürecinin temel unsurudur. Ancak, bu nihai adım değil, daha ilk adımdır! Ezber yapmaya ve kuru bilgiyi hatırlamaya odaklanırsanız hukuk fakültesindeki sınavlarda başarılı olamazsınız.

Tıpkı hatırlama gibi ANLAMA da öğrenme sürecinizin bir adımıdır. Ancak, sınavda sorulmak istenen kavramı sadece anladığınızı göstermek size sadece düşük bir not aldırır. Sınavda mutlaka SORUN ➨ KURAL ➨ UYGULAMA ➨ SONUÇ yöntemini kullanarak UYGULAMA aşamasına geçmeniz gerekir. Geçer bir not alabilmenin sınırını UYGULAMA aşamasına geçmek teşkil eder. Uygulama aşamasında ne kadar beceri gösterirseniz notunuz da bununla doğru orantılı olarak yükselecektir.

Kısa vadedeki sınavlarda başarılı olma hedefiniz bakımdan değerlendirme yaparsak:

Hukuk sınavlarından iyi bir not alabilmek için BLOOM’UN (YENİLENMİŞ) TAKSONOMİSİ’nin (en azından) ilk üç kademesinde ustalaşmış olmanız ve bu ustalığı sınavdaki hukuki yazmanıza yansıtmış olmanız gerekir. O halde, hukuk sınavlarından iyi not almak, yanlızca temel bilgilere sahip olmaya değil, soruların cevabını etkili ve yöntemli şekilde yazabilmeye dayanır. Ortalama bir yanıt, olgu/kavramların belirli düzeyde kavrandığını ve uygulama (çözümleme/tahlil) becerilerinin de yine belirli düzeyde geliştiğini gösterir. Geçer notu da alır. Ancak, detaydan ve ideal düzeydeki bir anlamayı yansıtmaktan yoksundur. Hukuk sınavlarında farkı işte bu nüanslar yaratır.

Orta ve uzun vadedeki mesleki hedefleriniz bakımından değerlendirme yaparsak:

En azından lisans eğitiminizin ilerleyen aşamalarında BLOOM’UN (YENİLENMİŞ) TAKSONOMİSİ’nin dördüncü ve beşinci kademelerinde de ustalaşmaya başlamış,  yani, hukuki metinleri analiz edebiliyor, fikirler arasında bağlantıları kurabiliyor ve bir tutumu ya da kararı isabetli şekilde gerekçelendirebiliyor olmanız (DEĞERLENDİRME)  gerekir. Mezuniyet aşamasına gelmiş bir hukukçu artık sınavlarda da bu aşamaya da gelebilmiş olduğunu yansıtabilmelidir.

BLOOM’UN (YENİLENMİŞ) TAKSONOMİSİ’nin en yüksek kademesini teşkil eden YARATMA/SENTEZ ise hukuk sınavlarından ziyade bağımsız araştırma projeleri, özgün makale, monografi ve kitap çalışmalarıyla ilişkilidir. Lisansüstü çalışmalarınıza geçince bu düzeye de erişmeyi hedeflemeniz esastır.

Sözün özü, hukuk sınavlarında yazma konusunda sorunlar yaşıyorsanız yukarıdaki stratejileri kullanarak öncelikle hukuki düşünme sürecinize ve becerilerinize odaklanın ve en önemlisi belirli düzey ile yetinmeyin, fark yaratmayı hedefleyin…