1. BÖLÜMÜ OKUMAK İÇİN TIKLAYINIZ

HEDEFLERİNİZİN ve İLERLERKEN ODAKLANMANIZ GEREKEN HUSUSLARIN
BİLİNCİNDE OLMAK SON DERECE ÖNEMLİDİR

Hukukçu olarak mesleki faaliyetiniz hangi çerçevede olursa olsun öncelikle yaptığınız somut işin ana temasını anlamanız, sonra da o faaliyet bakımından temel amaçlarınızın neler olduğunu içselleştirmeniz gerekir. Söz konusu amaçlara ulaşmak için hangi hususlara odaklanmanız gerektiğini belirlemeniz de bir sonraki adımınızı teşkil eder.

Örneğin bir sözleşmenin hazırlanması sürecini yürütüyorsanız, amacınız müvekkilinizin ticari beklentilerini sözleşme metnine yansıtmaktır ve bu amacınızı gerçekleştirmek için temel olarak üç hususa odaklanmanız gerekir:

1. İfanın gereği gibi yapılmasını teminat altına almak amacıyla kurallar/standartlar getirilmesi
2. Müvekkilin elde edeceği faydanın karşısında öngörülebilir ve uygun riskler almasının sağlanması
3. Tarafların sözleşme sürecindeki karşılıklı etkileşim hallerinin/ihtimallerinin (mümkün olduğunca) kontrol altına alınması

Bu bakış açısına sahip olmadan yapacağınız bir işin gerektiği gibi ilerlemesi ve hedeflendiği şekilde sonuçlanması ancak şansa bağlı olur.

Bu spesifik mesleki örneği aklımızda tutarak bu paylaşıma konu mesleki hazırlıklar bağlamında genel nitelikli bir tespit yapalım: Uluslararası ticari ilişkiler/sözleşmeler alanındaki mesleki faaliyetlere hazırlık bakımından da aynı yöntemli bakışla öncelikle bu yoldaki eğitim/hazırlık hedeflerinizi belirlemeniz gerekir. Bu hedefleri iki grupta toplayabiliriz:

1. Bu alanda beklenen mesleki üretkenliği uygun standartta ve hızda gerçekleştirebilmek için gereken bilgi ve becerilere sahip olmak.
2. Bu bilgi ve becerileri daha ileri düzey öğrenmeye imkân verecek bir alt yapı şeklinde bütünleştirmek/içselleştirmek – yani bunlardan bir mozaik oluşturmak.

Bir sonraki adımda da hedeflerinize ulaşmak için spesifik olarak hangi alanlarda gelişmelisiniz sorusuna cevap bulmanız, bir başka ifadeyle amaca yönelik olarak odaklanmanız gereken hususları belirlemeniz gerekir.

1. Bu uygulama alanı (uluslararası ticari ilişkiler/sözleşmeler) hangi maddi hukuk kurallarıyla ilişkilidir?
2. Belirlenen bu çalışma alanında (uluslararası ticari ilişkiler/sözleşmeler) hangi mesleki becerileri geliştirmelisiniz?
3. Bu beceriler hangi bağlamda (durumda/ilişkiler örgüsünde) kullanılır?

UZMANLAŞMAYA YÖNELİK MADDİ HUKUK ALTYAPISININ OLUŞTURULMASI

Yukarıda ilk maddede vurguladığım husus, hukuk fakültesi lisans eğitiminizdeki ana müfredat çerçevesinde oluşturulacak birikimdir.

Borçlar Hukuku Genel Hükümler dersinde sözleşmelere ilişkin kısmın geçerli ve icra edilebilir bir sözleşme ilişkisinin kurulabilmesi / yürütülebilmesi bakımlarından alt yapıyı oluşturduğuna tereddüt yok. Ancak bu çalışma alanının nabzını tutmak için bundan daha fazlasına ihtiyacınız var.

Ticaret Hukuku, Haksız Fiil Hukuku ve Medeni Usul Hukuku da bir ticari ilişkinin yapılandırılmasında aynı derecede önemlidir.

Borçlar Hukuku Özel Hükümlere gelince, özellikle uluslararası platformda sıklıkla karşılaşılan satım sözleşmesi, distribütörlük sözleşmesi, joint venture/konsorsiyum sözleşmeleri, yönetim sözleşmesi, yönetim danışmanlığı sözleşmesi, franchise sözleşmesi, inşaat sözleşmeleri, birleşme ve devralma sözleşmeleri ve kişisel teminat sözleşmelerine odaklanan bir birikim oldukça değerlidir.

Eşya hukuku derslerinde şekillendireceğiniz ayni teminatlara ilişkin alt yapınızın da daha az değerli olduğunu söyleyemeyiz.

Türk Hukuku’ndaki birikiminizi bir noktaya getirdikten sonra, büyük resimde Kara Avrupası ve Common Law sözleşme hukuklarına odaklanmalı ve genel bir karşılaştırmalı bakış açısı edinmelisiniz. (Geçmiş tecrübem, Karşılaştırmalı Hukuk-Comparative Law, Basic Concepts of Law, Basic Principles of Contract Law vb. seçimlik derslerin alınmasının önemli katkılar sağladığını gösterdi!)

Aynı zamanda sözleşmeler hukuku alanında dünya çapında etkili olan gelişmeleri özellikle Türk Borçlar Hukuku ile karşılaştırmalı olarak özümseyebilmek de hem maddi hukuk altyapınıza hem de terminolojik birikiminize katkı sağlayacaktır.

Uluslararası satım sözleşmelerine ilişkin uyumlaştırma bağlamındaki en önemli örnek olan CISG; yine uyumlaştırma amacına yönelmiş ve (ticari nitelikte olan/olmayan) sözleşmeler alanındaki ortak bakış açısını yansıtmak suretiyle yol gösterici olabilecek PECL, PICC vb. kural dizileri bu çerçevede ele alınmalıdır. 20 Mart 2021 tarihli Sözleşme Hukuku ve Globalleşme başlıklı paylaşımı bir daha değerlendirmenizi öneririm. (Ayrıca fakültelerdeki moot court çalışmalarının da çok önemli katkılar sağlayabildiğini hatırlatayım.)

İşin içine uluslararası unsurlar girdiği için Milletlerarası Özel Hukuka ve arabuluculuk ile tahkim başta olmak üzere Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemlerine ilişkin altyapınızın ne derece önemli rol olacağını ise söylememe gerek bile yok sanırım.                        

O halde yukarıda maddelediğim ilk hususa odaklanmak- hukuk fakültesindeki lisans eğitiminiz sürecinde birikim yaparak bir mozaik oluşturmak üzere bilinçli ve birbiriyle bağlantılı bir çalışma planı yapmak anlamındadır.

Altyapınız güçlenmeye başladığında, daha ileri düzeyde öğrenme aşamasına geçmeye hazır olacaksınız.

UZMANLAŞMAYA YÖNELİK –SPESİFİK– BECERİLERİN GELİŞTİRİLMESİ

Bu seride odaklandığımız uluslararası ticari ilişkiler/sözleşmeler uygulaması bakımından ileri öğrenmenin kendi içinde aşamaları olacak.

Örneğin, ilk aşamalar bir sözleşmenin nasıl hazırlanacağı, bölümleri, dili, hükümlerin nasıl ifade edilmesinin uygun olacağı vb. temel hususları içerecek. Daha ileri safhalarda ise somut uyuşmazlıklara ilişkin yayınlanmış yargı ya da hakem kararlarındaki maddi vakıaların ele alınış biçimleri, yorum eğilimleri vs. yaklaşımlar üzerinde çalışmanız gündeme gelecek.

Ancak böyle bir paylaşım kapsamında “Uluslararası Ticari İlişkiler/Sözleşmeler Alanında Yapılacak İşler” diye sınırlı bir öğrenme/beceri listesi sunabilmek elbette mümkün değil. Zaten bu seride hedeflenen, spesifik becerilerinizi geliştirmenin yani ileri öğrenmenin önemini, yollarını ve bu aşamaya geçebilmek için gereken hazırlık sürecini keşfetmeniz.

O halde bu alandaki hedeflerinize ulaşmak üzere (yukarıda maddelediğim) ikinci ve üçüncü hususlara odaklanmak– maddi hukuk altyapınız belirli seviyeye eriştikten sonra uzmanlaşmaya yönelik –spesifik– becerilerinizin gelişmesi için planlama yapmanız anlamına gelmektedir.

Spesifik becerilerin geliştirilmesinde, lisans döneminde alacağınız seçimlik dersler, lisans üstü eğitim programlarındaki (ders, seminer/ödev ve tez konusu) seçimleriniz, katılacağınız sertifika programları, kişisel çalışmalarınız, yapacağınız stajlar ve elbette bizzat uygulamanın içinde edineceğiniz tecrübeler birlikte (etkileşim içinde) rol oynar.

Bu kaynaklardan hangilerine ulaşmanız mümkünse, onlardan nasıl faydalanabileceğinize karar vererek kişisel planınızı oluşturmanız gerekir. Bu noktada bir mentorun yardımı oldukça değerlidir.

Belirttiğim kaynaklardan nasıl yararlanabileceğinizi ve mutat gelişim sürecinin yansımalarını iki örnekle somutlaştıralım:

(1) Borçlar hukuku temeliniz, bir sözleşme ilişkisinin kurulması ve yürütülmesi sürecini anlamanızı sağlar. Bu altyapınızı oluşturduktan sonra (en azından belli bir aşamaya geldiğinizde) alacağınız bir “Contract Law” seçimlik dersi ise prensip itibariyle sizi, İngilizce bir sözleşmenin nasıl hazırlanacağının incelikleriyle tanıştırır. Örneğin ben, İstanbul Hukukta verdiğim Basic Principles of Contract Law dersini dört kısım olarak yapılandırmıştım: Ana terminoloji, İngilizce bir sözleşmenin bölümleri, muğlaklık yarattıkları için kaçınılması gereken dil kullanımları, boilerplate olarak anılan klozlar. Öğrencilerim her bir kısımda hem örnekler görüyor hem de bizzat yazma egzersizi yapıyorlardı. Yani İngilizce hukuki yazma becerilerini sözleşme hazırlama bağlamında nasıl kullanacaklarını öğreniyorlardı.

Bu yaşanmış örnekte olduğu şekilde atılan temeller uygulamada nasıl işe yarar? Staj yaptığınız büroda hazırlanan bir sözleşmede tahkim klozu yazılırken, hukuk seçimi yapılırken ya da karşı tarafa yüklenecek gayret gösterme yükümlülüğünde hangi terminolojik kullanımın isabetli olacağı (reasonable efforts-best efforts) tartışmaları yürütülürken kıdemli meslektaşlarınızca yapılan analizleri algılayıp değerlendirebilmenize yarar. Size verilen yardımcı görevleri layıkıyla yapabilmenizin alt yapısını teşkil eder. Zaman ve emek kaybınızın önüne geçer, sizi öne çıkarır. Görüldüğü gibi gelişim birbiriyle bağlantılı adımlardan oluşan bir süreçtir.

LİSANS VE LİSANS ÜSTÜ EĞİTİM SÜRECİNİZİ İYİ DEĞERLENDİRİN!

(2) Lisans eğitiminiz sırasında borçlar hukuku ve ticaret hukuku temelinizi oluşturmuş şekilde alacağınız Birleşmeler & Devralmalar (M&A) yüksek lisans dersinde, bir birleşme/devralma ilişkisi öncesinde nasıl due diligence yapılacağını öğrenmeniz bu alandaki spesifik bir işin nasıl yapılacağını öğrenme niteliğindedir. Bir due diligence neticesinde elde edilen bulguların ve varılan sonuçların bir birleşme/devralma sözleşmesine nasıl yansıtılacağını öğrenmek ise işin hangi bağlamda etkiler yaratacağını özümsemeye tipik bir örnek teşkil eder. Birinci aşamayı halletmeden ikinci aşamayı algılamak mümkün olmadığı gibi, ikinci aşamanın hakkını veremezseniz de ilk aşamadaki çalışmanız etkisizleşir, elde ettiğiniz bulgular gerektiği gibi kullanılamamış olur.

Yani, ilerleyen aşamalarda spesifik bir işin nasıl yapılacağını öğrenmeniz kadar, o işin büyük resimdeki yerini/etkilerini görebilmek ve işlevini anlayabilmek de önemlidir. Bu anlamdaki gelişim de birbirine bağlantılı adımlardan oluşan bir süreçtir.

KENDİNİZİ BİR İŞİ ÖĞRENMEK İLE SINIRLAMAYIN; İŞİN HANGİ BAĞLAMDA YAPILMASI GEREKTİĞİNİ VE ETKİLERİNİ DE MUTLAKA İÇSELLEŞTİRİN!

Devam edecek-