Hukuk fakültesi öğrencisi (A), fakültedeki ilk yılında tüm final sınavlarından yüksek notlar alacağını düşünerek çıkmış, not listelerinin açıklanması ise zincirleme hayal kırıklıklarını beraberinde getirmişti. (A), tüm sınavlardan beklediğinden oldukça düşük notlar almış, birçok dersten ise bütünlemeye kalmıştı. Her cevabı kusursuz şekilde kaleme aldığına, açıklanan notların ise doğru olamayacağına inanan (A) bakımından itiraz dilekçesi vermek vazgeçilmez hale gelmişti…

Hukukçu adaylarının ve yolun başındaki hukukçuların nasıl birer “hukuki yazar” olduklarını fark edebilmeleri oldukça önemli. Gerçek durumlarının farkında dahi olmadıkları için gelişme yolunda herhangi plan yapmaya da gerek duymayan çeşitli aşamalardaki çok sayıda örnekle karşılaştığımı söyleyebilirim. (A), sınavlarda başına gelenleri isabetle değerlendiremez, eksiklerini tespit edip tamamlayamadan yoluna şans eseri devam ederse, mesleğini serbest avukat, in-house ya da hâkim olarak sürdürülmesi esnasında karşılaşacağı ve sebep olacağı durumları hayal gücünüze bırakıyorum…

Son dönemde genç hukukçuların yazma becerileriyle ilgili serzenişleri daha da sık duyar oldum. Ancak sözünü ettiğim serzenişlerin sadece bize özgü olduğunu düşünmeyin. Amerika Birleşik Devletleri’nde (“ABD”) yetişmekte olan genç hukukçular bakımından da aynı tartışmalar sürüp gidiyor. ABD’deki önemli hukuk fakültelerinden birinde uzun yıllar Legal Research and Writing ve Negotiation dersleri vermiş bir dostum geçenlerde, (A)’nın ve benzer durumdaki genç hukukçuların söz konusu durumunun psikolojide Dunning-Kruger Etkisi (the Dunning-Kruger Effect) olarak anılan olguyla ilgisinden bahsetti.

DUNNİNG-KRUGER ETKİSİNİ ANLAMAK

Dunning-Kruger Etkisi, Cornell Üniversitesi’nde görevli olan David Dunning ve Justin Kruger isimli iki sosyal psikoloğun 1999 yılında yayınladıkları araştırma sonuçlarına/gözlemlerine dayanarak tanımlanmış. Buna göre, belirli bir görevde/işte düşük yeterliliğe sahip olan ve esasen hiç de iyi olmayan kişiler, kendi yeterliliklerini olduğundan fazla görme ve abartma yönünde bilişsel bir önyargıya sahip oluyorlar. Bu durumun zekâ seviyesi ile hiçbir ilgisi olmadığının, son derece zeki kişilerin de bu şekilde etkilenebildiklerinin altını çizelim.

Hukuki yazma işinde gerekli yeterliliğe sahip olmayan (A)’nın ve aynı durumdaki akranlarının kendi yeterliliklerini olduğundan fazla görme yönündeki bilişsel önyargıları hukuki yazma becerilerinin gelişmesi önüne set çekiyor olabilir mi?

YETERLİ OLUP OLMADIĞIMIN NASIL FARKINA VARACAĞIM?

 Yeterli olmamanın gerçek durumu değerlendirebilmeyi ve eksikleri fark edebilmeyi engellediği tartışmasız. Zira, farkındalık ve objektif değerlendirme liyakat ve yeterlilik gerektiriyor. Diğer taraftan ülkemizde genç hukukçulara prensip itibariyle kurumsal ve sistemli bir hukuki yazma desteği veril(e)mediği de bir gerçek. Peki, gereken yeterlilikte birer hukuki yazar olmayan genç hukukçular yeterli olmadıklarının nasıl farkına varacaklar? Farkına vardıktan sonra ise nasıl gelişecekler?

Kişisel çabayla, farkındalıklarını geliştirerek ve hocalarından, kıdemli meslektaşlarından, aynı yollardan geçmiş kendilerinden biraz daha deneyimli akranlarından gerçekçi ve mantıki geri bildirim ile sistemli destek alarak!

GERÇEKÇİ ve MANTIKİ GERİ BİLDİRİM + SİSTEMLİ DESTEK İLE NE KASTEDİYORUM?

Sınavda iyi yazamamışsın ya da bu dilekçe olmamış şeklindeki sade yorumların yapıcı hiçbir etkisi olmuyor. Sorunla yüzleşmeyi sağlayamadıkları gibi, havada kalarak sorunun üzerinin daha da örtülmesine sebep oluyorlar. Hataların görülmesini sağlayabilecek tarzda YAPICI ve YÖNLENDİRİCİ geri bildirim alabilmek bu anlamda çok önemli. Sistemli ve iyi yazılmış hukuki analizler üzerinde, neyin neden iyi olduğu vurgulanarak çalışılması da oldukça faydalı olabiliyor. Ayrıca kıdemli meslektaşların önlerine gelen metni sadece düzeltmeleri ne yazık ki genç hukukçulara fazla bir katkı sağlayamıyor. Aynı hatalar genelde tekrarlanıyor. Sadece düzeltmek yerine eleştirileri paylaşıp nasıl düzeltilebileceğini göstermek en ideali. Ancak yoğun tempo içinde bunun gerçekleştirilmesinin çok da kolay olmadığını kabul etmek lazım.

GELİŞME YOLUNDA NASIL İLERLEMELİYİM?

Dunning-Kruger Etkisinin bilişsel sistemimizdeki gerçek bir kusur olmayıp yapay bir olgu olarak sunulduğu yönünde tartışmalar sürüp gidiyor. Bu ve benzeri tartışmalardan bağımsız olarak, yaz döneminde gelişmeniz önündeki engeller üzerinde kafa yormaya odaklamanızı öneriyorum. Bu süreçte yazma becerilerinizi de daha objektif şekilde değerlendirebilir, eksiklerinizi tamamlama yönünde zamanlı adımlar atabilirsiniz. Fakülteniz size bu anlamda kurumsal bir destek sağla(ya)mıyorsa, kişisel çaba göstermeniz önem arz edecek. Bu da içinde bulunduğunuz akademik, profesyonel vs. şartları gözeterek kendinize özel planlama yapmanız anlamına geliyor.

Planlama aşamasında yararlanabileceğiniz diğer paylaşımların listesini ve linklerini aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz.

KONTROL LİSTELERİ İŞİNİZİ KOLAYLAŞTIRIR

Aşağıda hemen her tür (hukuki) tahlile/değerlendirmeye ilişkin yazma faaliyetlerinizde kullanabileceğiniz, ilki yazma öncesi ikincisi ise yazma sonrası aşamaya ilişkin olan iki tane genel nitelikli kontrol listesi paylaşıyorum. Özellikle ikinci kontrol listesini, yazma amacınızı, iletmek istediğiniz hususları ve hitap ettiğiniz kişi/kişileri dikkate alarak yapacağınız uygun değişikliklerle yeniden düzenleyebilirsiniz.

Örnek teşkil eden bu listeleri paylaşmaktaki asıl amacım, kaleme aldığınız her tür metinde yazma öncesi ve sonrasında olmak üzere yazma faaliyetinizin akışını ve nihai ürününüzü iki ayrı süzgeçten geçirmeniz gerekliliğini bir kez daha vurgulamak. Listeleri, kendinizi bu tarza alıştırmak için birer başlangıç noktası olarak kabul edebilirsiniz.

Hedefiniz, her tür mesleki yazma faaliyetiniz bakımından değerlendirme süzgeçlerinizin otomatik olarak devreye girdiği noktaya gelebilmek olmalı. İkinci listenin aynı zamanda gelişme yolculuğunuzda hocalarınızdan ve kıdemli meslektaşlarınızdan almanızı önerdiğim yapıcı geri bildirimlerin genel çerçevesini çizdiğini de ekleyeyim.

YAZMA FAALİYETİNE BAŞLAMADAN ÖNCEKİ AŞAMA İÇİN KONTROL LİSTESİ

YAZMA FAALİYETİNİ TAMAMLADIKTAN SONRAKİ AŞAMA İÇİN KONTROL LİSTESİ

SÖZÜN ÖZÜ: Dunning-Kruger Etkisi ya da benzeri bilişsel önyargılarınız da dahil olmak üzere gelişmenizin önündeki engelleri aşabilir, hukuki yazar olarak da gelişebilirsiniz. Bireysel çaba her zaman fark yaratır. Buna ek olarak yapıcı ve yönlendirici geri bildirim alabileceğiniz bir çalışma planı da oluşturabilirseniz gelişmeniz iyice hızlanır. Her zaman daha da iyi olabilmek mümkün! 

Hukuki yazar olarak gelişme planınızı hayata geçireceğiniz sağlıklı mutlu bir yaz dönemi geçirmenizi diliyorum…